Jak już poprzednio pisałem - treści, które zamieszczam w tym wątku w całości pochodzą z książki pod tym samym tytułem czyli "Bydgoszcz prawda i mity" wydanej w 2008 roku przez Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Oczywiście na potrzeby internetowego postu wybrałem tylko fragmenty z tekstów zawartych w tym opracowaniu.
Mit numer 4
Bydgoszcz jest młodsza od Torunia.
Bydgoszcz otrzymała prawa miejskie o 113 lat później niż Toruń. Z tym trzeba się zgodzić. Jednak w ślad za tym stwierdzeniem, słyszy się niejednokrotnie opinie, że gdy Toruń triumfował u szczytu potęgi w XIII-XIV wieku, o Bydgoszczy jeszcze nikt nie słyszał, a co najwyżej była nieznaną wiejską osadą.
Takie stwierdzenia są błędne i dla Bydgoszczy krzywdzące.
Data lokacji miast nie decyduje przecież o czasie ich egzystencji, ani o ich znaczeniu. O tym decydują różnorodne uwarunkowania polityczne. Tutaj znowu jest istotna przynależność terytorialna do państwa krzyżackiego, czy też do Polski.
Porzućmy jednak chwilowo problem lokacji, a sięgnijmy wstecz.
Początek osadnictwa na terenie dzisiejszego Torunia /m. in. dzielnicy Podgórz sięga epoki brązu i wczesnego żelaza. W latach 1000 - 500 p.n.e. istniała w tej okolicy osada kultury łużyckiej, a następnie pomorskiej. Przy przeprawie przez Wisłę na obszarze Starego Miasta stwierdzono ślady słowiańskiego grodu. Na wzgórzu przy ujściu strumienia Postolec, od X wieku istniał gród drewniano-ziemny na skrzyżowaniu szlaków: wiślanego i prowadzącego z Wielkopolski ku Prusom, Pomorza i Mazowsza. Grodzisko było związane administracyjnie z Mazowszem. W 1230 roku, w chwili przybycia rycerzy zakonnych gród był prawdopodobnie opuszczony. Na miejscu dawnej osady Krzyżacy /początkowo tylko 7 rycerzy i około 50 giermków/ założyli nowy gród, nazwany przez nich Thorn. 28 grudnia 1233 roku Wielki Mistrz Herman von Salza nadał osadzie prawa miejskie. W 1236 r. miasto przeniesiono z rejonu Starego Torunia na obecne miejsce z powodu zalewania przez Wisłę.
Pierwsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszej Bydgoszczy pojawiły się 10-6 tys. lat p.n.e., po ustąpieniu lodowca. Wykryto wiele stanowisk archeologicznych z okresu brązu i żelaza. Natrafiono na bardzo bogaty zespół osadniczy z okresu halsztackiego / ok. 500 lat p.n.e./ składający się z osady obronnej /grodu/ cmentarzyska i mniejszych osad towarzyszących.
Duże skupisko osadnicze, okupujące dolinę Brdy, aż do ujścia do Wisły ukształtowało się w I wieku n.e.
W okresie plemiennym powstały skupiska osadnicze na terenie dzisiejszej aglomeracji bydgoskie, m. in. w Zamczysku.
W IX wieku zanotowano upadek wielu starych skupisk osadniczych i rozwój nowych w wyniku ekspansji państwa Polan. W sieci tych grodów, będących wyrazem nowej organizacji terytorialnej, znalazła się m. in. Bydgoszcz.
Udokumentowane przez wykopaliska, datowane ślady grodu bydgoskiego pochodzą z lat 1037-1038, kiedy to na początek rządów Kazimierza Odnowiciela nastąpił bunt ludowy, walki wewnętrzne oraz najazdy Czechów i Pomorzan. Relikty grodu bydgoskiego zalegają dzisiaj na terenie dawnej wyspy otoczonej wodami Brdy /ulice Bernardyńska, Plac Kościeleckich, ulica Podwale/.
Przed słynnymi wyprawami /1109-1123/ księcia Polski Bolesława Krzywoustego Bydgoszcz być może była zajęta przez Pomorzan. Po wojnach polsko-pomorskich ostały się jedynie Bydgoszcz i Wyszogród, które w nowej organizacji terytorialnej stały się centrami lokalnych władz administracyjnych oraz siedzibami kasztelanii.
W latach 1228-1230 Konrad Mazowiecki wydzielił Krzyżakom Ziemię Chełmińską, a swemu synowi Kazimierzowi - Ziemię Kujawską.
W czasie, gdy bracia zakonni zakładali Toruń i Chełmno po prawej stronie Wisły, po lewej książę Kazimierz odebrał Bydgoszcz Pomorzanom i wcielił do swego księstwa.
Wtedy drogi Bydgoszczy i Torunia rozeszły się. Toruń został miastem krzyżackim, wznoszonym przez doskonale zorganizowany zakon niemiecki, a Bydgoszcz ważnym ośrodkiem administracyjnym po stronie polskiej.
Po zjednoczeniu Polski przez Władysława Łokietka /ok. 1306 roku/ i krzyżackiej okupacji Pomorza /1309 r./ zarysował się coraz wyraźniej konflikt polsko-krzyżacki. Wojna polsko-krzyżacka przyniosła zagładę Wyszogrodu jako twierdzy i ośrodka osadniczego oraz spalenie i krzyżacką okupację Bydgoszczy /1331-1337/. Po zakończeniu wojny przyszedł czas na gospodarczą odbudowę państwa przez Kazimierza Wielkiego. W sieci nowych polskich miast i warowni lokowanych przez króla znalazła się Bydgoszcz, jedyny ocalały ośrodek administracyjny w tym rejonie.
W 1346 roku Kazimierz Wielki dokonał tego z Bydgoszczą, co w 1233 r. uczynili z Toruniem Krzyżacy. Różnica polegała na tym, że Bydgoszcz - była książęcą siedzibą, posiadała już pewne znaczenie administracyjne od 150 lat, podczas gdy Krzyżacy zbudowali swoje miasto od podstaw jako nowy ośrodek rodzącego się państwa.
Lokacja miast - wcześniejsza Torunia i późniejsza Bydgoszczy odzwierciedla ówczesne stosunki polityczne i różnice w kulturze materialnej między państwem krzyżackim, a polskim.
Podczas, gdy Toruń wzrastał jako emporium handlowe w XIII w., - Bydgoszcz istniała i rozwijała się pomyślnie na miarę warunków w jakich funkcjonowała. W porównaniu do sąsiednich osad położonych w Wielkopolsce i na Kujawach, Bydgoszcz została dostrzeżona i wyróżniona już w XII wieku, zanim ktokolwiek słyszał w Polsce o Krzyżakach.
Powinno być:
Jak często nawet odrobina wiedzy może zmienić postrzeganie rzeczywistości.
OdpowiedzUsuń